Γράφει η Ιωάννα Κολοβού
Είναι κάποιοι τόποι στην Ελλάδα που κουβαλούν την Ιστορία τόσο ζωντανή και τόσο απτή, που νομίζεις πως θα κάνεις μια με το χέρι σου και θα την αγγίξεις. Τη νιώθεις να περιπλανιέται στον αέρα, την οσφραίνεσαι τις μέρες, την ακούς να ψιθυρίζει τα βράδια. Το Μεσολόγγι είναι μια τέτοια περίπτωση. Εκεί η Ιστορία ρεμβάζει ακόμη καθισμένη στης Λιμνοθάλασσας τις πελάδες, βλέποντας τον ήλιο να κρύβεται πίσω από το Βασιλάδι.
Και είναι ακόμα κάποια πλάσματα πολυτάλαντα, χαρισματικά, φύτρα του Παλαμά, του Μαλακάση, του Τραυλαντώνη, του Μπάυρον ακόμη και του Σολωμού, όλων εκείνων που χωράει η λέξη Μεσολόγγι, που αν και δεν τους γνωρίζεις, τους νιώθεις τόσο συγγενείς, τόσο όμαιμους και ομότροπους. Όπως η δικιά μας, η Ακακία Κορδόση, η συγγραφέας των «περιπλανήσεων και των εσωτερικών διαδρομών», που όταν διαβάζεις κάτι δικό της, ποθείς να το ταυτίσεις με τοπία περιπλανήσεων και διαδρομών της ψυχής σου.
Και σαν το θαύμα, ταυτίζεσαι.
Η Ακακία Κορδόση είναι μια Μεσολογγίτισσα συγγραφέας, με τη γενέθλια γη να σφραγίζει το έργο της, όχι βέβαια για λόγους κουλέρ λοκάλ ή τοπικιστικούς. Είναι η βαριά Ιστορία που λέγαμε, η ξεχωριστή κουλτούρα που σώρευσαν τα ηρωικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν, με κορυφαία την Έξοδο. Η Ακακία Κορδόση, που είναι βραβευμένη με το Μέγα Βραβείο της Γαλλικής Ακαδημίας (1991) και είναι επίτιμη διδάκτωρ του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα των γραμμάτων που με το έργο της και την προσφορά της στην πνευματική ζωή του τόπου τιμά τη γενέτειρά της, την Ιερή Πόλη του Μεσολογγίου, και την Ελλάδα γενικότερα.
Και είναι ακόμα κάποια πλάσματα πολυτάλαντα, χαρισματικά, φύτρα του Παλαμά, του Μαλακάση, του Τραυλαντώνη, του Μπάυρον ακόμη και του Σολωμού, όλων εκείνων που χωράει η λέξη Μεσολόγγι, που αν και δεν τους γνωρίζεις, τους νιώθεις τόσο συγγενείς, τόσο όμαιμους και ομότροπους. Όπως η δικιά μας, η Ακακία Κορδόση, η συγγραφέας των «περιπλανήσεων και των εσωτερικών διαδρομών», που όταν διαβάζεις κάτι δικό της, ποθείς να το ταυτίσεις με τοπία περιπλανήσεων και διαδρομών της ψυχής σου.
Και σαν το θαύμα, ταυτίζεσαι.
Η Ακακία Κορδόση είναι μια Μεσολογγίτισσα συγγραφέας, με τη γενέθλια γη να σφραγίζει το έργο της, όχι βέβαια για λόγους κουλέρ λοκάλ ή τοπικιστικούς. Είναι η βαριά Ιστορία που λέγαμε, η ξεχωριστή κουλτούρα που σώρευσαν τα ηρωικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν, με κορυφαία την Έξοδο. Η Ακακία Κορδόση, που είναι βραβευμένη με το Μέγα Βραβείο της Γαλλικής Ακαδημίας (1991) και είναι επίτιμη διδάκτωρ του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα των γραμμάτων που με το έργο της και την προσφορά της στην πνευματική ζωή του τόπου τιμά τη γενέτειρά της, την Ιερή Πόλη του Μεσολογγίου, και την Ελλάδα γενικότερα.
Κοπιώδης δουλειά, πνευματική βάσανος
Η Χρυσούλα Σπυρέλη στον τόμο «Ακακία Κορδόση – (Η φωνή των ταπεινών και καταφρονεμένων) ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ-ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (1973-2009)», (Εκδόσεις: Παπαχαραλάμπειος Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη) επιχειρεί και κατορθώνει τον άθλο ενός ολοκληρωμένου έργου για τη συγγραφέα. Στοιχεία γνωστά και άγνωστα για το έργο της, πλήρης βιβλιογραφία, συνεντεύξεις, κριτικές, όλα αυτά και πολλά άλλα ύστερα από μια κοπιώδη δουλειά και πολλή πνευματική βάσανον, επιτυγχάνει τη σύνθεση και μας παραδίδει μια εξαιρετική εργασία και ένα εργαλείο χρήσιμο για μελλοντικούς μελετητές.
Το έργο της Χρυσούλας Σπυρέλη επιχειρεί κατ’ αρχάς «μια ανάγνωση του έργου» της συγγραφέως ως πεζογράφου. Στη συνέχεια προχωρεί στην «ποιητική» της Ακακίας Κορδόση: «Τα θέματα και οι αφηγηματικές τεχνικές, το ύφος, μαζί και τα κίνητρα της γραφής συνιστούν την ¨ποιητική¨ της Ακακίας Κορδόση. Η θεματική της στοιχίζεται με κείνη των όψιμων μεταπολεμικών συγγραφέων μετά τη δεκαετία του ΄60. Ανθρώπινες σχέσεις, αδιέξοδα της κλειστής κοινωνίας, μοναξιά, φτώχεια, μετανάστευση, ναυαγισμένα όνειρα, εφηβική ηλικία, και μετεφηβεία, υπαρξιακά προβλήματα».
Έπεται ένα μεγάλο κεφάλαιο με τον τίτλο «Ο φιλελληνισμός ως στοιχείο της θεματικής στο έργο της Ακακίας Κορδόση». «Η περίπτωση Μπάυρον» είναι ένα από τα αρχικά δοκίμια που περιέχεται στο πρώτο εκδομένο βιβλίο της Α.Κ. και λειτουργεί ως ένζυμο για πολλά από τα μεταγενέστερα αυτοτελή έργα ή τα κατά καιρούς δημοσιεύματά της στον Τύπο.
Ένα άλλο σημαντικό κεφάλαιο στο έργο της συγγραφέως είναι οι μεταφράσεις ξένων λογοτεχνών. «Οι μεταφραστικές επιλογές ενός λογοτέχνη δεν είναι τυχαίες», γράφει η Χρυσούλα Σπυρέλη. «Έχουν να κάνουν με την οικειότητα (ιδεολογική, πνευματική, συναισθηματική κ.λπ) που αισθάνεται ο μεταφραστής προς τον μεταφραζόμενο».
Ακολουθεί το λεπτομερές χρονολόγιο της Ακακίας Κορδόση, η παρουσίαση της εργογραφίας-βιβλιογραφίας, και στη συνέχεια κριτικές, ομιλίες, άρθρα, συνεντεύξεις. Μια ολοκληρωμένη στο μέτρο του δυνατού (αφού μια βιβλιογραφία παραμένει ανοικτή εικόνα της γυναίκας, της Μεσολογγίτισσας που «ξέρει να δονεί όλες τις χορδές της ευαισθησίας μας με την απαλή γραφή της, που μοιάζει με τον απαλό κυματισμό της Λιμνοθάλασσας. Μπορεί ο κυματισμός να είναι απαλός αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν έχει καημό», γράφει γι΄ αυτήν ο Σαράντος Ι. Καργάκος.
Η Χρυσούλα Σπυρέλη στον τόμο «Ακακία Κορδόση – (Η φωνή των ταπεινών και καταφρονεμένων) ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ-ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (1973-2009)», (Εκδόσεις: Παπαχαραλάμπειος Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη) επιχειρεί και κατορθώνει τον άθλο ενός ολοκληρωμένου έργου για τη συγγραφέα. Στοιχεία γνωστά και άγνωστα για το έργο της, πλήρης βιβλιογραφία, συνεντεύξεις, κριτικές, όλα αυτά και πολλά άλλα ύστερα από μια κοπιώδη δουλειά και πολλή πνευματική βάσανον, επιτυγχάνει τη σύνθεση και μας παραδίδει μια εξαιρετική εργασία και ένα εργαλείο χρήσιμο για μελλοντικούς μελετητές.
Το έργο της Χρυσούλας Σπυρέλη επιχειρεί κατ’ αρχάς «μια ανάγνωση του έργου» της συγγραφέως ως πεζογράφου. Στη συνέχεια προχωρεί στην «ποιητική» της Ακακίας Κορδόση: «Τα θέματα και οι αφηγηματικές τεχνικές, το ύφος, μαζί και τα κίνητρα της γραφής συνιστούν την ¨ποιητική¨ της Ακακίας Κορδόση. Η θεματική της στοιχίζεται με κείνη των όψιμων μεταπολεμικών συγγραφέων μετά τη δεκαετία του ΄60. Ανθρώπινες σχέσεις, αδιέξοδα της κλειστής κοινωνίας, μοναξιά, φτώχεια, μετανάστευση, ναυαγισμένα όνειρα, εφηβική ηλικία, και μετεφηβεία, υπαρξιακά προβλήματα».
Έπεται ένα μεγάλο κεφάλαιο με τον τίτλο «Ο φιλελληνισμός ως στοιχείο της θεματικής στο έργο της Ακακίας Κορδόση». «Η περίπτωση Μπάυρον» είναι ένα από τα αρχικά δοκίμια που περιέχεται στο πρώτο εκδομένο βιβλίο της Α.Κ. και λειτουργεί ως ένζυμο για πολλά από τα μεταγενέστερα αυτοτελή έργα ή τα κατά καιρούς δημοσιεύματά της στον Τύπο.
Ένα άλλο σημαντικό κεφάλαιο στο έργο της συγγραφέως είναι οι μεταφράσεις ξένων λογοτεχνών. «Οι μεταφραστικές επιλογές ενός λογοτέχνη δεν είναι τυχαίες», γράφει η Χρυσούλα Σπυρέλη. «Έχουν να κάνουν με την οικειότητα (ιδεολογική, πνευματική, συναισθηματική κ.λπ) που αισθάνεται ο μεταφραστής προς τον μεταφραζόμενο».
Ακολουθεί το λεπτομερές χρονολόγιο της Ακακίας Κορδόση, η παρουσίαση της εργογραφίας-βιβλιογραφίας, και στη συνέχεια κριτικές, ομιλίες, άρθρα, συνεντεύξεις. Μια ολοκληρωμένη στο μέτρο του δυνατού (αφού μια βιβλιογραφία παραμένει ανοικτή εικόνα της γυναίκας, της Μεσολογγίτισσας που «ξέρει να δονεί όλες τις χορδές της ευαισθησίας μας με την απαλή γραφή της, που μοιάζει με τον απαλό κυματισμό της Λιμνοθάλασσας. Μπορεί ο κυματισμός να είναι απαλός αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν έχει καημό», γράφει γι΄ αυτήν ο Σαράντος Ι. Καργάκος.
Αυτοβιογραφικές απηχήσεις
Απόσπασμα από το λήμμα για την πεζογράφο Ακακία Κορδόση στο «Λεξικό νεοελληνικής λογοτεχνίας» - εκδόσεις Πατάκη, σελίδες 2.500. Το λήμμα υπογράφουν ο Α.Ζ (Αλέξης Ζήρας) και ο Θ.Κ (Θεοδόσης Κοντάκης).
Ακακία Κορδόση: Πεζογράφος, μεταφράστρια. Φοίτησε στην Παλαμαϊκή; Σχολή Μεσολογγίου. Σπούδασε γαλλική φιλολογία στην Ελλάδα και σύγχρονη λογοτεχνία στη Γαλλία. Εργάστηκε στη μέση εκπαίδευση. Ενεργός παράγοντας της πνευματικής και πολιτιστικής ζωής στην Αιτωλοακαρνανία. Ιδρύτρια της Κινηματογραφικής Λέσχης Μεσολογγίου και μέλος του Δ.Σ. του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου. Συνεργάστηκε με το περιοδικό «Ίβυκος». Για την πνευματική προσφορά της έχει αναγορευτεί επίτιμη διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εμφανίστηκε στη λογοτεχνία το 1967, με διήγημα δημοσιευμένο στο περιοδικό Νέα Εστία.
Έργα: Γκρίζες Μέρες (1973), Ποίος, αν φώναζα (1987), Οι γερανοί (1993), Τα χαμένα βήματα του αυτοκράτορα (1999), Ζωγραφισμένος Αύγουστος (1995), Δεκατρείς φωνές της σιωπής (στα γαλλ.: 1990-ελλην.: 1992), Ο εμπρησμός (1992), Το διπλό ταξίδι (1994), Τα νοερά καλοκαίρια (1995), Ο μυστικός κόσμος του καθηγητή Αναγνώστου (2001), Σαν μουσική τη νύχτα (νουβέλα-1997), Αναλογίες (δοκίμιο-1974), Ένας άνθρωπος που λεγόταν Μπάυρον (θεατρικό-1974), Γνωρίστε το Μεσολόγγι (1976), Μιλήστε Μεσολογγίτικα (1981), Το Μεσολόγγι της ομορφιάς και του Πνεύματος (μελέτες-2003). Μετέφρασε Balzac, Fabre κ.ά.
Το πεζογραφικό έργο της, το οποίο διακρίνεται για τον έντονο ανθρωπιστικό του χαρακτήρα και τις αυτοβιογραφικές απηχήσεις, επικεντρώνεται στην αναζήτηση της αυτογνωσίας και στον αγώνα του ατόμου για αξιοπρεπή αντιμετώπιση των παραγόντων που απειλούν την ανθρώπινη υπόσταση.
Τιμήθηκε με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών (1981) και με το Μέγα Βραβείο των Γαλλικών Γραμμάτων από την Ακαδημία της Γαλλίας (1991).
Απόσπασμα από το λήμμα για την πεζογράφο Ακακία Κορδόση στο «Λεξικό νεοελληνικής λογοτεχνίας» - εκδόσεις Πατάκη, σελίδες 2.500. Το λήμμα υπογράφουν ο Α.Ζ (Αλέξης Ζήρας) και ο Θ.Κ (Θεοδόσης Κοντάκης).
Ακακία Κορδόση: Πεζογράφος, μεταφράστρια. Φοίτησε στην Παλαμαϊκή; Σχολή Μεσολογγίου. Σπούδασε γαλλική φιλολογία στην Ελλάδα και σύγχρονη λογοτεχνία στη Γαλλία. Εργάστηκε στη μέση εκπαίδευση. Ενεργός παράγοντας της πνευματικής και πολιτιστικής ζωής στην Αιτωλοακαρνανία. Ιδρύτρια της Κινηματογραφικής Λέσχης Μεσολογγίου και μέλος του Δ.Σ. του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου. Συνεργάστηκε με το περιοδικό «Ίβυκος». Για την πνευματική προσφορά της έχει αναγορευτεί επίτιμη διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εμφανίστηκε στη λογοτεχνία το 1967, με διήγημα δημοσιευμένο στο περιοδικό Νέα Εστία.
Έργα: Γκρίζες Μέρες (1973), Ποίος, αν φώναζα (1987), Οι γερανοί (1993), Τα χαμένα βήματα του αυτοκράτορα (1999), Ζωγραφισμένος Αύγουστος (1995), Δεκατρείς φωνές της σιωπής (στα γαλλ.: 1990-ελλην.: 1992), Ο εμπρησμός (1992), Το διπλό ταξίδι (1994), Τα νοερά καλοκαίρια (1995), Ο μυστικός κόσμος του καθηγητή Αναγνώστου (2001), Σαν μουσική τη νύχτα (νουβέλα-1997), Αναλογίες (δοκίμιο-1974), Ένας άνθρωπος που λεγόταν Μπάυρον (θεατρικό-1974), Γνωρίστε το Μεσολόγγι (1976), Μιλήστε Μεσολογγίτικα (1981), Το Μεσολόγγι της ομορφιάς και του Πνεύματος (μελέτες-2003). Μετέφρασε Balzac, Fabre κ.ά.
Το πεζογραφικό έργο της, το οποίο διακρίνεται για τον έντονο ανθρωπιστικό του χαρακτήρα και τις αυτοβιογραφικές απηχήσεις, επικεντρώνεται στην αναζήτηση της αυτογνωσίας και στον αγώνα του ατόμου για αξιοπρεπή αντιμετώπιση των παραγόντων που απειλούν την ανθρώπινη υπόσταση.
Τιμήθηκε με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών (1981) και με το Μέγα Βραβείο των Γαλλικών Γραμμάτων από την Ακαδημία της Γαλλίας (1991).
Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Η Βραδυνή", Σάββατο 24/4/2010