Τι φρενάρει την Αιτωλοακαρνανία

Ρεπορτάζ – Έρευνα: Κάτια Αντωνιάδη

Περνώντας τη γέφυρα που συνδέει το Ρίο με το Αντίρριο και αφήνοντας πίσω την Πελοπόννησο, ο επισκέπτης της Αιτωλοακαρνανίας παρατηρεί, σχεδόν απ' τα πρώτα χιλιόμετρα, ένα παράξενο σμίξιμο ορεινών περιοχών και παραθαλάσσιων εκτάσεων, μικρών κτηνοτροφικών μονάδων και ιχθυοκαλλιεργειών. Ο συγκεκριμένος νομός, μιλώντας με προ «Καλλικράτη» όρους, αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους της χώρας, φιλοξενώντας μέσα σε 5.447 τετραγωνικά χιλιόμετρα περισσότερους από 200.000 μόνιμους κατοίκους.

Δεκάδες τα προβλήματα με τα ιβάρια, τους ποταμούς και τις χρήσεις γης στο νομό. Παρά την προνομιούχα θέση της στον ελληνικό χάρτη, τα τέσσερα σημαντικά λιμάνια, την παραδοσιακή αγροτοκτηνοτροφική οικονομία και το πλούσιο φυσικό περιβάλλον της, η Αιτωλοακαρνανία εν έτει 2011 είναι μια υποβαθμισμένη περιοχή. Μια σειρά από προβλήματα φρενάρουν διαχρονικά την πρόοδο -παρά τα όσα κατά καιρούς ευαγγελίζονται οι κυβερνήσεις της αποκέντρωσης-, εντείνοντας το αίσθημα της εγκατάλειψης που εδώ και χρόνια ταλανίζει τους κατοίκους.

Η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση των μεγάλων δημόσιων έργων -όπου, βέβαια, τα έργα έχουν ξεκινήσει και δεν έχουν παραμείνει στις... μακέτες-, η απομόνωση της περιοχής από το σιδηροδρομικό δίκτυο, η ανορθολογική αντιμετώπιση των φυσικών πλουτοπαραγωγικών πηγών, η έλλειψη τεχνογνωσίας στη νέα αγροτική οικονομία, η επεξεργασία των απορριμμάτων, η ανεργία, η ελλιπής διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος και η αδυναμία οργάνωσης και διεύρυνσης του πρωτογενούς τομέα αποτελούν τα κύρια ζητήματα της περιοχής.

Η «Ε», σε μια περιδιάβαση στο εσωτερικό του νομού, επιχείρησε να κάνει μια καταγραφή των μεγάλων προβλημάτων της περιοχής αλλά και των προβληματισμών των κατοίκων της.

 

«Αιώνια Οδός»

«Για τα προβλήματα των νομών της Ελλάδας υπεύθυνοι είναι εκείνοι που τόσα χρόνια πάλευαν για τις καρέκλες και άφησαν ολόκληρες περιοχές να υποβαθμιστούν», λέει έντονα ο Τάσος Σημιουλάκος, ιδιοκτήτης μικρής βιοτεχνίας κοντά στη Ναύπακτο. «Εμείς οι ντόπιοι έχουμε εντοπίσει συγκεκριμένα προβλήματα, αλλά από πού ν' αρχίσει κανείς;

»Ενα εκατομμύριο τουρίστες κατεβαίνουν στο λιμάνι της Πάτρας, αλλά κανένας δεν περνά από την περιοχή μας! Το λιμάνι του Μεσολογγίου είναι απέναντι, αλλά οι τουριστικές υποδομές είναι ανύπαρκτες! Ή να πιάσουμε την "Ιόνια οδό"; Βγαίνεις, ερχόμενος από την Πάτρα, από ένα τεράστιο έργο, τη ζεύξη, και περνάς στον... κατσικόδρομο της Παλιοβούνας (σ.σ. Κλόκοβα). Ε, έτσι δεν πας μπροστά».

Η περιλάλητη Ιόνια οδός στη συνείδηση των Αιτωλοακαρνάνων είναι κάτι σαν «γεφύρι της Αρτας» -ένα έργο που όλο ολοκληρώνεται και που ποτέ δεν τελειώνει... Ένα μεγάλο έργο, προϋπολογισμού 1,4 δισ. ευρώ, με στόχο τη διευκόλυνση των μεταφορών μεταξύ των πόλεων του νομού από το Αντίρριο στα Ιωάννινα κατά μήκος της ακτής του Ιονίου (159 χλμ. καινούργιου δρόμου), που βρίσκεται σήμερα στο «κόκκινο», αφού οι εργασίες κατασκευής έχουν ουσιαστικά διακοπεί. Αιτία η έλλειψη ρευστού, αφού οι τράπεζες έχουν αναστείλει τη χρηματοδότηση, ενώ στην αργοπορία έχουν συμβάλει και οι καθυστερήσεις στις απαλλοτριώσεις. Μέχρι τις αρχές του 2011 είχε υλοποιηθεί περίπου 30% του έργου που αναφέρεται στο χρονοδιάγραμμα, ενώ τώρα η... «Αιώνια οδός», όπως χαρακτηριστικά αποκαλούν το έργο οι κάτοικοι των περιοχών απ' όπου διέρχεται, υπάρχει κίνδυνος να τιναχτεί στον αέρα. «Η κοινοπραξία που έχει αναλάβει την κατασκευή έχει δεχτεί τεράστιο πλήγμα από το κίνημα "Δεν πληρώνω" κατά των διοδίων (σ.σ. η συγκεκριμένη κοινοπραξία αποτελείται από τρεις εταιρείες που έχουν αναλάβει και το οδικό τμήμα Μεταμόρφωση - Σκάρφεια, από τα έσοδα των διοδίων του οποίου χρηματοδοτείται ουσιαστικά η Ιόνια οδός) και, σε συνδυασμό με την πανευρωπαϊκή οικονομική δυσπραγία, αδυνατεί να προχωρήσει γρήγορα τις εργασίες», λέει μηχανικός που έχει μελετήσει το συγκεκριμένο έργο.

Ανυπαρξία υποδομών

Σε συνδυασμό με την έλλειψη σύγχρονου οδικού δικτύου η ανυπαρξία υποδομών αποδεικνύεται κάτι περισσότερο από καταλυτική, λένε επιχειρηματίες της περιοχής. «Υπάρχουν τέσσερα μεγάλα έργα στις άκρες του νομού, τα οποία δεν συνδέονται μεταξύ τους», εξηγεί ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Αιτωλοακαρνανίας, Παναγιώτης Τσιχριτζής. «Το αεροδρόμιο Ακτίου (που βρίσκεται στον καλλικρατικό Δήμο Ακτίου Βόνιτσας), η ζεύξη Ακτίου-Πρεβέζης, το λιμάνι στο Πλατυγιάλι Αστακού και η γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου δεν επικοινωνούν, με αποτέλεσμα να μη θεωρούνται ανταποδοτικά. «Το ελληνικό κράτος έχει "ρίξει" σ' αυτά τα έργα τεράστια ποσά, τα οποία ουσιαστικά πήγαν χαμένα, αφού τα έργα εξυπηρετούν πεπερασμένο αριθμό πολιτών. Το ζήτημα είναι να "ανοίξουν" σε όλους, να αξιοποιηθούν περαιτέρω».

Την ίδια ώρα ο νομός δεν έχει Βιομηχανικές Περιοχές (ΒΙ.ΠΕ.) ή Βιοτεχνικά Πάρκα (ΒΙΟ.ΠΑ.) που θα προκαλέσουν το ενδιαφέρον ιδιωτών επενδυτών. «Πολλοί επιχειρηματίες, φίλοι και ξένοι, ρωτούν: "Πού να επενδύσω, πού να φτιάξω την επιχείρησή μου;". Τέτοιος χώρος δεν υπάρχει και προφανώς εκείνοι θα αναζητήσουν έναν άλλο, φιλικότερο, που θα απαιτεί λιγότερα έξοδα και γραφειοκρατία». Οπως σημειώνει με έμφαση ο κ. Τσιχριτζής, «ο νομός προσφέρει πολλά στην εθνική οικονομία διότι μεγάλοι αναπτυξιακοί φορείς είναι εγκατεστημένοι στο έδαφός του δημιουργώντας εθνικό πλούτο. Τα υδροηλεκτρικά φράγματα που προσφέρουν ρεύμα στα εθνικά δίκτυα της ΔΕΗ και η εκτροπή του Εύηνου και του Αχελώου αποτελούν υποδομές για τις οποίες η Αιτωλοακαρνανία δεν έλαβε ποτέ αντισταθμιστικά οφέλη -όπως έγινε στην Πτολεμαΐδα και τη Μεγαλόπολη».

«Εχω την πεποίθηση ότι εάν το κράτος δώσει χώρο στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ν' αναλάβει πρωτοβουλίες, τότε πιθανώς να καλυτερέψουν τα πράγματα», υποστηρίζει ο δήμαρχος Μεσολογγίου, Παναγιώτης Κατσούλης. «Πρέπει να γίνει κάτι με την παραλία του Λούρου, τα ιβάρια, που εξακολουθούν να δίνουν έσοδα στην Πολιτεία και όχι στο δήμο, το αναξιοποίητο λιμάνι του Μεσολογγίου -που ούτε στο Δ.Σ. δεν συμμετέχουμε- και τον Αχελώο. Υπάρχει και το χρόνιο πρόβλημα του αιγιαλού και των χρήσεων γης, που βάζουν προσκόμματα στην ανάπτυξη... Δυστυχώς, οι πλουτοπαραγωγικές πηγές της περιοχής κρατούνται υπό την εποπτεία του κράτους και είναι παραμελημένες εδώ και δεκαετίες».

Μία απ' αυτές, οι ιχθυοκαλλιέργειες, αποτελούν έναν από τους βασικούς εξαγωγικούς πυλώνες της χώρας -την τελευταία εικοσαετία, άλλωστε, ο κλάδος των ιχθυοκαλλιεργειών εμφανίζει ταχύτατη ανάπτυξη, παρά την κάμψη που διαπιστώθηκε με την έλευση της οικονομικής κρίσης. Στην περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας είναι εγκατεστημένος ένας σεβαστός αριθμός μονάδων θαλασσοκαλλιέργειας και ιχθυοκαλλιέργειας, οι οποίες προσφέρουν εργασία και οικονομικά οφέλη στους κατοίκους της περιοχής.

Διαχρονικά η στάση της Πολιτείας απέναντι στο ζήτημα των ιχθυοκαλλιεργειών έχει κυρίως εισπρακτικό χαρακτήρα. Δεν έχει υπάρξει συγκεκριμένος σχεδιασμός για έργα προστασίας και ανάπτυξης της λιμνοθάλασσας, ενώ εσχάτως παρατηρούνται προβλήματα ακόμα και στον προσδιορισμό των περιοχών και τη χωροθέτηση των υποδομών. Οπως λένε χαρακτηριστικά οι εργαζόμενοι της λιμνοθάλασσας, «το σύνολο της κτηνοτροφικής και γεωργικής παραγωγής του νομού ισοδυναμεί, σε οικονομικά μεγέθη, με την παραγωγή ιχθυοκαλλιέργειας, η οποία καταλαμβάνει σε έκταση μικρότερο χώρο συγκριτικά με τις άλλες δύο».

Η καινοτομία σβήνει

Την ίδια ώρα, η Αιτωλοακαρνανία θεωρείται από τους πλέον περιθωριοποιημένους νομούς σε ό,τι αφορά τους ρυθμούς ανάπτυξης. Οι επιχειρήσεις κλείνουν, η καινοτομία σβήνει, ενώ η ανεργία εκτοξεύεται κάθε χρόνο σε μεγαλύτερα ποσοστά.

Σύμφωνα με παλαιότερες μετρήσεις, από το 2004 έως και το 2010 ο μέσος όρος των ανέργων κυμαινόταν στο 7-15%. Φέτος, μόλις το πρώτο τρίμηνο του 2011, το ποσοστό ανεργίας σε όλον το νομό έφτασε στο 15,9% με πολύ μετριοπαθείς υπολογισμούς.

Το πρώτο εξάμηνο του 2011 υπήρξαν στα μητρώα του Επιμελητηρίου Αιτωλοακαρνανίας 469 εγγραφές και 296 διαγραφές, ενώ το αντίστοιχο εξάμηνο του 2010 σημειώνονταν 400 εγγραφές και 277 διαγραφές. «Πέραν της αύξησης των διαγραφών -επισημαίνεται- που αποτελεί μόνιμο φαινόμενο τα τελευταία χρόνια, διευκρινίζεται πως οι περισσότερες εγγραφές είναι αποτέλεσμα της δραστηριοποίησης αγροτών στον τομέα των φωτοβολταϊκών». Πρόκειται, δηλαδή, για παροδικό φαινόμενο που δίνει μια επίπλαστη εικόνα για την επιχειρηματικότητα στο νομό -άλλωστε, όπως λένε και οι αρμόδιοι φορείς, «όποιος αρχίσει να μετράει τα λουκέτα που έχουν μπει από την αρχή της χρονιάς, θα τα παρατήσει στη μέση από την απογοήτευση».

Αναδημοσίευση από την εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ