Ομιλία του Δημάρχου Ιερής Πόλης Μεσολογγίου Νίκου Καραπάνου για την 190η επέτειο της Εξόδου των Ελεύθερων Πολιορκημένων το Σάββατο 23 Απριλίου 2016 στον Κήπο των Ηρώων.
"«Μεσολογγίτισσες Μεσολογγίτες, Προσκυνητές της ιερής γης των αθανάτων Εξοδιτών
Κάθε χρόνο, από ετούτο το χώρο, στέλνουμε το μήνυμα της θυσίας των Ελεύθερων Πολιορκημένων όπου γης.
Το μήνυμα της τιμής και της διατήρησης των ιδανικών για τα οποία οι πρόγονοί μας 190 χρόνια πριν, περνούσαν τη μεγάλη νύχτα στην αθανασία. Εκεί όπου δεν υπάρχει πόνος ή θλίψη. Παρά μόνο η αιώνια Δόξα.
Δεν παρέδωσαν και δεν παραδόθηκαν έναντι οποιουδήποτε τιμήματος.
Κατέσχισαν τις συνθηκολογήσεις των καταπατητών της Ελευθερίας και της Αξιοπρέπειάς τους και βάδισαν αγέρωχα στο θάνατο.
Κοιτώντας τον κατάματα και απαξιώνοντάς τον!
Μέγιστοι των μεγίστων!
Έκαμαν το Χρέος. Προς την πατρίδα και τη συνείδησή τους…
Εκείνο το μήνυμα, με συγκίνηση απόψε -όλοι μας- διαπιστώνουμε πως παραλήφθηκε στο ακέραιο. Αφύπνισε ακόμη περισσότερους. Χιλιάδες απλών ανθρώπων, από τη Θράκη έως την Κρήτη και τα Δωδεκάνησα, από τις χώρες του κόσμου, απόψε βρίσκονται εδώ, σεμνοί προσκυνητές της μνήμης των Εξοδιτών.
Κλείνοντας ευλαβικά στην ψυχή τους το Μεσολόγγι και ότι αυτό συμβολίζει.
Βαστώντας στα χέρια τους την Ιστορία του λαού μας.
Προστατεύοντας την μνήμη όλων όσων έγραψαν τις λαμπρές σελίδες της.
Νύχτα συλλογισμού η αποψινή. Ακολουθώντας τις γραμμές του μυαλού και της ψυχής μας, θα γυρίσουμε πίσω στο χρόνο, στη νύχτα που «τρέμει ο λογισμός». Όχι με λύπηση ή πόνο. Αλλά με υπερηφάνεια και μεγαλείο. Προσπαθώντας να προσεγγίσουμε νοητά,το ίχνος των αδούλωτων ψυχών.
Των ψυχών εκείνων που λίγες ημέρες νωρίτερα στα ρηχά νερά της Κλείσοβας κατέπνιξαν το γόητρο των επιτιθέμενων, διαλύοντας μια πανίσχυρη στρατιά ενάντια σε κάθε νόμο στρατιωτικής λογικής. Λιγότεροι από 150 γενναίοι πολεμιστές, καθ’ υπόταξαν τακτικό στράτευμα 6.000 ανδρών, αποδεκατίζοντάς το. Ανάμεσα στα σώματα που κάλυπταν τη λιμνοθάλασσα της Κλείσοβας, βρίσκονταν οι επίλεκτοι της πανίσχυρης στρατιάς του Ιμπραήμ.
Η Πόλη του Μεσολογγίου αντήχησε από νικητήριους ύμνους. Το επικών διαστάσεων γεγονός της Κλείσοβας αναπτέρωσε το ηθικό των Πολιορκημένων.
Αναστήλωσε την ελπίδα και τη βεβαιότητα της τελικής νίκης και συντριβής των εχθρών. Μετά την Κλείσοβα, τίποτε δε θα μπορούσε να είναι αδύνατο. Η ηρωική ψυχή νίκησε την υπεροπλία.
Αλίμονο… Ο μεγάλος εχθρός δε βρισκόταν έξω από την οχύρωση, αλλά μέσα στην ίδια την πόλη. Η πείνα και οι ασθένειες θέριζαν αδιάκριτα. Ο ανεφοδιασμός στάθηκε αδύνατος και η ελπίδα για έξωθεν σωτηρία εξέλειπε. Ακόμη όμως και τότε, η υψηλόφρονη επιθυμία να μην εγκαταλειφτεί και παραδοθεί ο προμαχώνας της Ελλάδας, ήταν αυτή που κυριάρχησε!
Χωρίς καμία δεύτερη σκέψη και περιστροφή, έλαβαν τη μεγάλη απόφαση. Λίγα μέτρα μακριά μας, οι διαβάτες στέκονται με δέος εμπρός στην αναθηματική στήλη…
«Εν ονόματι της Αγίας Τριάδος
Βλέποντες τον εαυτόν μας, το στράτευμα και τους πολίτας εν γένει μικρούς και μεγάλους παρ’ ελπίδαν υστερημένους από όλα τα κατεπείγοντα αναγκαία της ζωής προ 40 ημέρας και ότι εκπληρώσαμεν τα χρέη μας ως πιστοί στρατιώται της πατρίδος εις την στενήν πολιορκίαν ταύτην και ότι εάν μιαν ημέραν υπομείνωμεν περισσότερον, θέλομεν αποθάνει όρθιοι εις τους δρόμους όλοι».
Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι στην Απόφαση της Εξόδου ξεδιπλώνουν για μια ακόμη φορά το μεγαλείο τους. Με πλήρη συνείδηση, ψυχική καθαρότητα και πνευματική ακμαιότητα, γνωρίζοντας ότι κάθε ελπίδα για βοήθεια είχε χαθεί, θεώρησαν το θάνατο στους δρόμους αταίριαστο και αναξιοπρεπή. Τη συνθηκολόγηση αδιανόητη, τη συναλλαγή με τους πολιορκητές ανήκουστη. Έναντι αυτών απαντούσαν στον εχθρό:
«Δεν ελπίζαμε ποτέ να σας απεράσει μια τέτοια φαντασία όπου οκτώ χιλιάδες άρματα αιματωμένα να τα ζητήσετε και σας τα δώσωμε με τα χέρια μας… Θα γίνει ότι αποφάσισεν ο Θεός».
Συνέταξαν λοιπόν μυστηριακά και γαληνεμένα το Σχέδιο, βασιζόμενοι στις τελευταίες τους σωματικές δυνάμεις και εμπιστευόμενοι την στρατηγική και μαχητική τους ικανότητα που δε διδάχθηκαν, αλλά καλλιέργησαν μέσα στη φωτιά του πολέμου.
Το πύρωμα της καρδιάς, ήταν αρκετό να τους οπλίσει με δύναμη και σθένος για τη μεγάλη υπέρβαση. Ομόφωνα έγινε δεκτό. Χωρίς υστέρηση από κανέναν. Σαν μια συνείδηση, σαν ένα σώμα, σκέφθηκαν και αποφάσισαν. «Εκείθε με τους αδελφούς, εδώθε με το χάρο. Δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά κι ελεύθεροι να μείνουν».
Και έμειναν ελεύθεροι. Το μικρό αλωνάκι δεν καταλήφθηκε από καμία επιθετική πολεμική επιχείρηση. Είχε στην άμυνά του ατρόμητους άνδρες, θαρραλέες γυναίκες και παιδιά. Τα δάκρυα δε τους ταίριαζαν, ούτε οι οιμωγές… Ακόμη κι όταν οι γονατισμένοι πλέον από τις κακουχίες γέροντες και ανήμποροι έμειναν πίσω, ούτε τότε παραδόθηκαν. Συμφώνησαν πως «Ηξεύρομεν όλοι τον Καψάλην»….
Ήταν 10 Απριλίου 1826. Σάββατο του Λαζάρου ξημερώματα Κυριακής των Βαΐων…
Ωστόσο, ούτε οι δυνάμεις , ούτε τα όπλα, ούτε η τακτική θα ωφελούσε εμπρός την ανίκητη επιθυμία για Ελευθερία, εάν δεν υπήρχε η προδοσία του Σχεδίου της Εξόδου. Τα γεγονότα που ακολούθησαν ξεπερνούν τα όρια του τραγικού. Όμως, τα ασκέρια του Ιμπραήμ το μόνο που κατάφεραν να καταλάβουν, ήταν ένας ασήμαντος σωρός από ερείπια και στάχτες. Οι ψυχές που τα κατοικούσαν είχαν αναληφθεί αδούλωτες.
Οι εισβολείς έμοιαζαν και ήταν ηττημένοι. Τίποτε δεν τους απέμεινε να διεκδικήσουν από το Μεσολόγγι, εκτός από το όνειδος της λεηλασίας και του σκηλέματος των νεκρών προς τέρψη βάρβαρων και απάνθρωπων ενστίκτων.
Ακόμη κι όταν η πόλη γέμισε με λυσσαλέα στίφη, η τελευταία πράξη του δράματος των Εξοδιτών θα ήταν αυτή που θα κατατρόπωνε ολοκληρωτικά την αλαζονεία τους.
Υπομονετικά περίμεναν αυτή την ώρα ο Δημογέροντας Καψάλης, ο Επίσκοπος Ιωσήφ Ρωγών και πολλοί άλλοι. Γεμάτες οι μπαρουταποθήκες με φωτιά. Οι αναμμένοι δαυλοί έκαμαν τη δική τους Έξοδο στους ουρανούς της δόξας, καταρρίπτοντας στα τάρταρα χιλιάδες εχθρών που προσπάθησαν ν’ απλώσουν τα μιαρά χέρια τους στις σεπτές και άγιες μορφές των πολιορκημένων.
Στους δρόμους, οι εισβολείς πάλευαν με την απελπισία. Τα ξεγυμνωμένα σπαθιά και τα φλεγόμενα σπίτια, ήταν η λύτρωση και ο δρόμος προς την ελευθερία για τις γυναίκες και τα παιδιά. Αιχμαλωτίσθηκαν ελάχιστοι, όσοι δεν πρόλαβαν να το κάνουν.
Κι όταν όλα αυτά σώπασαν, η Ελλάδα που μέχρι εκείνη τη στιγμή ψυχορραγούσε κάτω από τις φονικές έριδες, ορθώθηκε θεόρατη πλέον στα μάτια των λαών του κόσμου, που προσκύνησε με δέος και ιερή μεγαλοπρέπεια τους μαχητές του Μεσολογγίου. Η Ευρώπη υποκλίθηκε μπροστά τους και το νέο ελληνικό κράτος πορεύθηκε πλέον με σταθερά βήματα στο δρόμο της αναγνώρισής του.
Η μεγάλη θυσία των Ελεύθερων Πολιορκημένων παρέμεινε εμβληματική, όχι μόνο στην εποχή της αλλά στη διάρκεια των χρόνων. Άπειρο παράδειγμα ηρωισμού, αυταπάρνησης και ανθρώπινης δύναμης. Οι Έλληνες υπέδειξαν για στους λαούς της γης, ότι οι ανθρώπινες αξίες και τα ιδανικά, για να εξυψωθούν δεν χρειάζονται μεγάλα και απόρθητα φρούρια, πανίσχυρα όπλα και πολυάριθμους στρατούς.
Αρκούσε ένας απλός φράχτης και –αριθμητικά-λίγοι ψυχωμένοι…
Στο Μεσολόγγι, ο φιλελληνισμός απέκτησε τις απόλυτες διαστάσεις του. Οι ξένοι που βρέθηκαν στον φοβερό ετούτο τόπο, όχι μόνο υποστήριξαν με κάθε πρόσφορο τρόπο τον αγώνα ή έζησαν τα γεγονότα του, αλλά παρέμειναν μέχρι τέλους πιστοί στην επιταγή της συνείδησής τους.
Άνθρωποι απ’ όλες τις κοινωνικές διαστρωματώσεις της εποχής, ρομαντικοί, ιδεαλιστές, λάτρεις του λαού και του πολιτισμού μας. Ανήσυχα πνεύματα και φιλελεύθερες προσωπικότητες εναπόθεσαν στα χέρια της επαναστατημένης Ελλάδας την φλογερή ψυχή τους. Και όχι μόνο. Διεμήνυσαν με την παρουσία και τον αγώνα τους προς τους λαούς της Ευρώπης και του κόσμου, ότι ο αγώνας των Ελλήνων για αυτοκυριαρχία, ούτε μάταιος ήταν, ούτε ένα απλό ή αποσπασματικό ξέσπασμα. Είχε αδιαπραγμάτευτο χαρακτήρα, μια και μόνη οδό. Αυτή προς την Ελευθερία.
Ισάξια η θέση τους δίπλα στους δικούς μας αγωνιστές.
Μεσολογγίτισσες και Μεσολογγίτες
Προσκυνητές της Ιερής γης των αθάνατων Εξοδιτών
Ζούμε αναμφίβολα σε μια εποχή όπου η χώρα μας, αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις. Ίσως υπό το βάρος αυτών των καθημερινών προκλήσεων πιθανόν να έχουμε χάσει τον προσωπικό μας βηματισμό. Την εσωτερική μας καρτερία και τη δυναμική που πάντα μας χαρακτήριζε.
Συνεχίζουμε ωστόσο ν’ απολαμβάνουμε την ελευθερία και την ανεξαρτησία που μας παρέδωσαν οι πρόγονοί μας, έχοντας ως ύψιστο χρέος να την διατηρήσουμε στις διαστάσεις που μας επιβάλλουν η Ιστορία και η συνείδησή μας.
Στους δυο σχεδόν αιώνες που μεσολάβησαν από το γεγονός της Εξόδου των Ελεύθερων Πολιορκημένων, οι Έλληνες δε σταμάτησαν να μάχονται για τα δίκαιά τους. Έγραψαν νέες σελίδες κατορθωμάτων και ηρωισμού, έχοντας ως φωτεινό παράδειγμα τη δόξα των προγόνων τους.
Μεγάλυναν τα έργα τους σε καιρούς ειρήνης και εξέλιξαν τον πολισμό μας. Η πνευματική μας παρακαταθήκη άλλωστε είναι αυτή που μας τοποθετεί σε περίοπτη θέση στην πολιτισμική κληρονομιά του κόσμου.
Οι καιροί όμως αλλάζουν. Ενίοτε αποκτούν βαρβαρότητα, σκληράδα ακόμη και απώλεια συναισθημάτων. Οι αξίες και τα ιδανικά μοιάζουν να υποχωρούν προς στιγμή από το προσκήνιο της ζωής των ανθρώπων, το οποίο σαρώνεται πλέον από τον αγώνα για επιβίωση. Βάλλεται η Πίστη μας από αντιλήψεις ξένες για το λαό μας. Οι πολέμιοί της, δρουν δυστυχώς πολλές φορές ύπουλα στοχεύοντας κυρίως τη νέα γενιά, στην οποία προσπαθούν να καλλιεργήσουν σαθρά και ανήθικα πρότυπα.
Φαίνεται ότι δεν υπάρχει χώρος στην Ελπίδα, την προσδοκία, την ανάταση.
Οι ισχυροί της γης συχνά συνάπτουν αμφισβητήσιμους συμβιβασμούς, όπου η έννοια του Δικαίου πιέζεται αφόρητα από κάθε είδους σκοπιμότητες ή συναλλαγές. Ευτυχώς, όπως διδάσκει η ιστορία, οι μικροί και αδύνατοι είναι αυτοί που αποκαθιστούν στην πράξη τους ηθικούς νόμους και την ηθική πορεία της ανθρωπότητας.
Ίσως λοιπόν θα πρέπει να κατανοήσουμε για μια ακόμη φορά ότι οι αριθμοί δεν συνιστούν και δε διασφαλίζουν την πραγματική ευημερία των ανθρώπων. Μπορεί να είναι αναγκαίοι έως ένα βαθμό, αλλά δεν οδηγούν στην ανθρώπινη ολοκλήρωση.
Μοναδικές σταθερές αξίες και επιδιώξεις, παραμένουν η καλλιέργεια του νου και της ψυχής αλλά και η ακλόνητη Πίστη στις διδαχές των πατέρων της Εκκλησίας μας.
Ύψιστη ηθική μας υποχρέωση είναι η μνήμη, η τιμή και ο σεβασμός σ αυτούς που θυσίασαν τη ζωή τους για τα ανθρώπινα ιδεώδη. Κι εκείνοι είχαν εναλλακτικές επιλογές. Και σε εκείνους δόθηκαν αντισταθμίσματα. Αλλά κανένα δεν ήταν σαν την Ελευθερία την οποία δεν ζύγισαν και δεν κοστολόγησαν.
Αιώνιο και άφθαρτο το παράδειγμά τους. Φωτεινό σημείο στο σκοτεινό δρόμο που διανύουμε τα τελευταία χρόνια. Είναι κάτι παραπάνω από εσωτερική μας υποχρέωση να το ακολουθήσουμε. Θα είναι η υπέρτατη πράξη σεβασμού και τιμής, όχι μόνο των προγόνων αλλά και του ίδιου του εαυτού μας.
Ας μην ξεχνάμε την Ιστορία μας. Είναι η βαριά κληρονομιά που παραλάβαμε και θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές. Όσο οι ψυχές μας παραμένουν αυθεντικές, όσο γνωρίζουμε ποιοι είμαστε και από πού ερχόμαστε, ας είμαστε βέβαιοι ότι θα διαχειρισθούμε με επιτυχία κάθε κρίσιμη κατάσταση, όποιο κι αν είναι το μέγεθός της.
Και ίσως απόψε είναι η πλέον κατάλληλη στιγμή να θυμηθούμε τα προφητικά λόγια ενός μεγάλου πνευματικού ανθρώπου της Ελλάδας, όπως υπήρξε ο Νικηφόρος Βρεττάκος.
«Το φως δεν χρειάζεται για να επιδειχτούμε,
αλλά να φωτίσουμε και την ανθρωπότητα στις δύσκολες ώρες της.
Ολόκληρη η ανθρωπότητα είναι αυτή τη στιγμή, ένα πολιορκημένο Μεσολόγγι,
από τα τρομακτικά όπλα της αλογιστίας.
Κι εμείς γνωρίζουμε από Εξόδους.
Ξέρουμε να βγαίνουμε απ’το σκοτάδι»."