Μεσολόγγι - Οι πελάδες της Λιμνοθάλασσας

Στο ιστολόγιο "asteroid" "αλιεύσαμε" ένα κείμενο άκρως επίκαιρο για ένα άλλο μεγάλο θέμα που απασχολεί τις τελευταίες ημέρες και θα απασχολήσει ένα μεγάλο κομμάτι της τοπικής μας κοινωνίας.

Πρόκειται για το ζήτημα της κατεδάφισης παραδοσιακών πελάδων στην Τουρλιδα.

Αναδημοσιεύομαι αυτούσιο το κείμενο με τίτλο "Μεσολόγγι - Οι πελάδες της Λιμνοθάλασσας" που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάιο:

"Πριν από ένα μήνα περίπου, στα τέλη Απριλίου, πέρασα από το Μεσολόγγι και κοντοστάθηκα λίγο στην Λιμνοθάλασσα. Καταγράφοντας εντυπώσεις και στιγμιότυπα του σύντομου ταξιδιού, έκανα μια περαστική αναφορά στην Τουρλίδα, έναν γραφικό οικισμό μέσα στην Λιμνοθάλασσα.
Τα σπίτια του οικισμού στηρίζονται σε πασάλους και βρίσκονται κυριολεκτικά μέσα και πάνω στο νερό, θυμίζοντας ανάλογους οικισμούς και σπίτια, που έχω δει πολλές φορές σε ταξίδια μου στον Αμερικάνικο Νότο κι ειδικά στα μπαγιού της Λουιζιάνας.

Όταν κατέγραφα τις εντυπώσεις μου δεν ήξερα, όμως, ότι τα σπίτια αυτά έχουν ιδιαίτερη ονομασία : πελάδες. Δεν ήξερα, επίσης ότι κινδυνεύουν να κατεδαφισθούν... Αυτά μέχρι χθες...

Χθες το απόγευμα, βρήκα ένα σχόλιο στο post αυτό από τον "Απόστολο", τον οποίο δεν γνωρίζω, αλλά τα όσα έγραψε μου κίνησαν το ενδιαφέρον. Ο Απόστολος ως ιδιοκτήτης πελάδας και κάτοικος της Τουρλίδας έλαβε, εν συνεχεία, την πρωτοβουλία να μου στείλει με e-mail τις φωτογραφίες του σημερινού post, καθώς και περισσότερες πληροφορίες για τα σπίτια αυτά και τον κίνδυνο, που τα απειλεί.Δεν είμαι σε θέση να διασταυρώσω τα έτσι κι αλλιώς ενδιαφέροντα ιστορικά και άλλα στοιχεία. Τα παραθέτω εδώ, συμπληρώνοντας, αφ' ενός, το προηγούμενο post, και ελπίζοντας, αφ' ετέρου, να γίνει διάλογος και να φωτισθεί το θέμα των πελάδων απ' όλες τις πλευρές, που σίγουρα θα υπάρχουν...

Η Τουρλίδα βρίσκεται στο νότιο μέρος της Λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου, στον Πατραϊκό Κόλπο. Την ονομασία της έλαβε από ένα είδος θαλασσινών πουλιών της περιοχής, τις "τουρλίδες". Αρχικά, μέχρι το 1885, η Τουρλίδα ήταν νησί, και το σημείο, όπου άραζαν τα καράβια, δεδομένου ότι από το σημείο αυτό και προς την πόλη τα νερά γίνονταν πολύ ρηχά. Μεταγενέστερα, η Τουρλίδα ενώθηκε με την πόλη του Μεσολογγίου, με μια στενή λωρίδα γης 3 χλμ. περίπου, που δημιουργήθηκε από βυθοκορήματα προερχόμενα από τις εκσκαφές για την κατασκευή του λιμανιού του Μεσολογγίου.

Αριστερά και δεξιά της λωρίδας, η γαλήνια Λιμνοθάλασσα κι ανοιχτοί ορίζοντες. Στην άκρη της λωρίδας και σ' όλο της το μήκος έχει κατασκευασθεί ειδικός διάδρομος για πεζούς και ποδήλατα, με αποτέλεσμα η βόλτα αυτή, όπως την φαντάζομαι σε ώρα δειλινού, να είναι απολαυστική, για να ασκηθεί κανείς και να διώξει όλη την υπερένταση της μέρας...

Στην μια άκρη της λωρίδας, λοιπόν, οι παρυφές της πόλης και στην άλλη, μέσα στην Λιμνοθάλασσα, η Τουρλίδα, με τα παράξενα αυτά σπίτια, που ονομάζονται πελάδες ή πιλάδες. Τα μικρά αυτά σπιτάκια είναι πασαλόπηκτα. Στην αρχή, στην πρώτη τους μορφή, ήταν μονόχωρα και φτιαγμένα από παλούκια, καλάμια, ψαθί, βούρλα και φύκια. Αργότερα, έγιναν ξύλινα.

Τις πελάδες χρησιμοποιούσαν οι ψαράδες σ' όλη την έκταση της Λιμνοθάλασσας, για να αποθηκεύουν τα εργαλεία και τα σύνεργά τους και να μένουν εκεί μόνοι τους τον Χειμώνα, πριν γίνουν μηχανοκίνητες οι βάρκες τους - οι γαίτες. Με τα μέσα της εποχής εκείνης, το Μεσολόγγι τους έπεφτε μακριά κι έτσι πήγαιναν στην πόλη ("κάνανε χώρα", όπως έλεγαν) μόνο κάθε δέκα μέρες περίπου. Το Καλοκαίρι, όμως, έπαιρναν μαζί τους και την οικογένειά τους κι έμεναν όλοι μαζί. Σε μια τέτοια πελάδα έγραφε, λένε, κάποτε κι ο Μεσολογγίτης Κωστής Παλαμάς!

Στην συνέχεια, ήρθαν οι μηχανοκίνητες βάρκες, τα αυτοκίνητα κι οι δρόμοι. Οι μετακινήσεις έγιναν πιο εύκολες, η ζωή απέκτησε ανέσεις κι οι πελάδες εγκαταλείφθηκαν. Μερικοί ιδιώτες και παλιοί ψαράδες, ωστόσο, ξαναγύρισαν στην Τουρλίδα στα χρόνια του '50 και του '60. Ανακαίνισαν τις παλιές, ρημαγμένες, πελάδες ή έφτιαξαν καινούριες, με τον παραδοσιακό πάντα τρόπο, και τις συντηρούν μέχρι σήμερα, με όλον τον κόπο, τα έξοδα και, κυρίως, το μεράκι, που χρειάζεται, για να διατηρηθεί ένα σπίτι μέσα στα νερά.

Όταν οι άνθρωποι αυτοί πρωτοπήγαν να αποικίσουν ξανά την Τουρλίδα, τα πάντα ήταν σε κατάσταση ημιάγρια. Τα σπίτια λειτουργούσαν χωρίς φως και νερό και το νομικό τους καθεστώς ήταν ασαφές - πράγμα λογικό, εφ' όσον επρόκειτο για κατοικίες σε χώρο ή, μάλλον, σε νερά δημόσια. Έπειτα από διαβουλεύσεις και διευθετήσεις με το Δημόσιο, φαίνεται να αναγνώρισαν οι δύο πλευρές ότι οι πελάδες είναι χτισμένες όχι σε οικόπεδα, αλλά σε θάλασσα, και ότι, επίσης, οι οικιστές δεν θεμελίωναν δικαιώματα κυριότητας. Συμφωνήθηκε, ακόμη, η καταβολή ενός τέλους αυθαιρέτου χρήσεως, αντί τιμήματος, και έτσι οι κατοικίες απέκτησαν με τον καιρό ηλεκτρικό, τηλέφωνο και νερό. Και τα πράγματα παρέμειναν ήσυχα για τα τελευταία 25 χρόνια...

Όπως, όμως, λέει ο Απόστολος, οι πελάδες γέννησαν σε κάποιους πρόσφατα περιβαλλοντικές ανησυχίες, προφανώς επειδή επιβαρύνουν το οικοσύστημα της Λιμνοθάλασσας. Αποτέλεσμα των ανησυχιών αυτών ήταν να υποκινηθεί η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου, ώστε να αρχίσει την διαδικασία, για να εκδιώξει τους τώρα ξαφνικά θεωρούμενους "καταπατητές" οικιστές της Τουρλίδας και να προγραμματίσει την κατεδάφιση των πελάδων. Και τούτο, παρά την αντίθετη γνώμη του ΥΠΕΧΩΔΕ, της Περιφέρειας, της Νομαρχίας και του Δήμου, παρά μια πρόταση της προηγούμενης αρμόδιας για το περιβάλλον Επιτρόπου της Ευρωπαϊκής Ενώσεως να ενταχθεί η Τουρλίδα στους διατηρητέους παραδοσιακούς οικισμούς.
Οι πελάδες φαίνεται ότι βρίσκονται την στιγμή αυτή στην κόψη του ξυραφιού. Σε λίγες μέρες αναμένεται στο Μεσολόγγι ο κ. Λέανδρος Ρακιντζής, ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, ο οποίος, καθώς φαίνεται, θα πρέπει να αποφανθεί για το μέλλον τους, αφού, προηγουμένως, εξετάσει τι έκταση έχουν λάβει οι καταγγελλόμενες καταπατήσεις και αυθαιρεσίες στην Τουρλίδα, αν έχουν υπάρξει πράγματι πρόσφατες καταπατήσεις και επεκτάσεις και πώς υδροδοτήθηκαν ή ηλεκτροδοτήθηκαν αυτές οι κατοικίες, συνδεόμενες με τα δίκτυα Κοινής Ωφέλειας.
Εύλογο είναι ώς εναν βαθμό οι πελάδες να επιβαρύνουν το περιβάλλον της Λιμνοθάλασσας. Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν παύουν να αποτελούν ένα κομμάτι της ιστορίας της και μνημείο των παραδοσιακών δραστηριοτήτων των ντόπιων. Μνημείο ζωντανό, ενεργό. Ζουν πραγματικοί άνθρωποι εκεί και, όπως καταλαβαίνω, το έχουν συνειδητά επιλέξει αυτό, με όλες τις συνεπαγόμενες δυσκολίες της ζωής στο νερό, στην υγρασία. Συντηρούν τα σπίτια τους και διατηρούν κήπους. Δίνουν ιδιαίτερο χρώμα στο Μεσολόγγι, προσθέτουν γραφικότητα στην Λιμνοθάλασσα και το σύνολο καταλήγει να αποτελεί σίγουρα πόλο έλξεως για τους τουρίστες.

Με καλή θέληση απ' όλες τις πλευρές, φαντάζομαι ότι μπορούν να βρεθούν λύσεις και για την προστασία της οικολογικής ισορροπίας και για την διατήρηση όσων τουλάχιστον από τις πελάδες δεν εμπίπτουν στην γνωστή κατηγορία των αυθαιρέτων. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το περιβάλλον στην Ελλάδα και σ' όλον τον κόσμο επιβαρύνεται πολύ περισσότερο και πολύ πιο εγκληματικά από αυθαίρετα σπίτια, εγκαταστάσεις και ασυγχώρητες ανθρώπινες δραστηριότητες, τις οποίες τελικά ανεχόμαστε, για πολιτικούς ή οικονομικούς λόγους.

Οι λίγες πελάδες της Λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου κάνουν πράγματι τόσο πολύ κακό ή μήπως είναι απλώς οι μόνες, με τις οποίες μπορούμε να τα βάλουμε; Ερώτημα θέτω!.. "

Χωρίς περαιτέρω σχόλια από εμάς...